4 maja o godz. 16:00 w Muzeum Regionalnym im. Andrzeja Kaubego w Wolinie odbędzie się promocja pierwszego tomu książki „Nad Dziwnę i Świnę”. Zawiera ona wspomnienia i wywiady z pierwszymi polskimi osadnikami Ziemi Wolińskiej, nagrane na taśmy magnetofonowe przez A. Kaubego ponad pół wieku temu. Treść tych unikalnych, archiwalnych nagrań nie była nigdy wcześniej publikowana.

Andrzej Kaube (1945–1992), archeolog i wieloletni dyrektor wolińskiego muzeum, był zapalonym dokumentalistą. Znany jest głównie jako fotografik, twórca imponującej kolekcji kilku tysięcy zdjęć, obrazujących życie codzienne na Pomorzu Zachodnim w latach 70. i 80. XX wieku. Nie wszyscy jednak wiedzą, że muzealnik pozostawił po sobie również zestaw wyjątkowych nagrań, zapisanych na kilkunastu szpulowych taśmach magnetofonowych. Jest to swego rodzaju miejska kronika dźwiękowa – A. Kaube nagrywał wydarzenia kulturalne, obchody świąt państwowych, uroczystości i inne publiczne spotkania w Wolinie. 

Na „taśmach Kaubego” zarejestrowane zostały także wspomnienia osób, które w pierwszych latach po II wojnie światowej przybyły nad Dziwnę i Świnę w poszukiwaniu miejsca do życia. Weterani różnych armii, partyzanci, syberyjscy zesłańcy i więźniowie niemieckich obozów opowiedzieli o swoich tragicznych losach, a także o pionierskim trudzie na Ziemi Wolińskiej, która stała się ich nową „małą ojczyzną”. Te poruszające relacje zostały obecnie opublikowane w formie książki. Zredagował ją interdyscyplinarny zespół naukowców: dr Karolina Kokora (archeolożka, historyczka), dr Piotr Maliński (etnolog) i dr Piotr Oleksy (politolog, historyk).

Jak napisała w recenzji prof. dr hab. Beata Halicka, „pieczołowicie spisane z taśm magnetofonowych świadectwa posiadają ogromną wartość dokumentalną, oddają »ducha czasu«, w którym zostały zebrane, a jednocześnie wyczytać z nich można autentyczne emocje i przeżycia ludzi, których wojna zmusiła do wieloletniej tułaczki. Te fascynujące relacje z pierwszej ręki zasługują na szczególną uwagę, gdyż wnoszą do wiedzy o regionie sporo mało znanych epizodów i pozwalają poszerzyć wiedzę o pierwszych powojennych latach na tych ziemiach o perspektywę oddolną, spojrzenie tzw. zwykłego obywatela”.

Dwadzieścia trzy rozdziały książki zilustrowano archiwalnymi fotografiami (autorem większości z nich jest A. Kaube), a także zdjęciami eksponatów ze zbiorów wolińskiego muzeum. Czytelnikom udostępniono też oryginalne nagrania z „taśm Kaubego” – można je odsłuchać po zeskanowaniu urządzeniem mobilnym kodów QR, zamieszczonych w publikacji. Warto dodać, że książka została laureatem konkursu ACADEMIA 2025 i uzyskała nominację w konkursie Najpiękniejsza Polska Książka 2024. Muzeum serdecznie zaprasza wszystkich na spotkanie promocyjne tomu, które odbędzie się w 80 rocznicę zakończenia walk o Wolin. O książce opowiedzą jej redaktorzy, a będzie można ją nabyć po spotkaniu.

dr Piotr Maliński
Muzeum Regionalne im. Andrzeja Kaubego w Wolinie