Prezydent Karol Nawrocki po raz kolejny skorzystał z prawa weta, blokując trzy istotne ustawy. Tym razem dotyczą one prawa oświatowego, podwyżki akcyzy oraz podwyższenia tzw. podatku cukrowego. Jednocześnie podpisał 15 innych ustaw i zaapelował do rządu o bardziej przemyślane prace legislacyjne.

Pierwsza z nich dotyczyła zmian w prawie oświatowym. Miała umożliwić wdrożenie etapami w szkołach reformy programowej i przesunąć termin egzaminu ósmoklasisty na kwiecień. Nie mogę wyrazić zgody na taką ustawę. To reforma prowadząca do chaosu, ideologizacji szkoły i eksperymentowania na całych rocznikach dzieci – powiedział prezydent w nagraniu opublikowanym na platformie X w czwartek wieczorem.

Nowelizacja Prawa oświatowego i niektórych innych ustaw zmieniała m.in. definicję podstawy programowej wychowania przedszkolnego i podstawy programowej kształcenia ogólnego. Miały one jasno i precyzyjnie określać cele kształcenia i efekty uczenia się, być spójne wewnętrznie i między przedmiotami. Wprowadzały metody pracy takie jak doświadczenie edukacyjne.

Nowelizacja wprowadzała też m.in. zmiany w zakresie nadzoru pedagogicznego, w tym rezygnację z obowiązku opiniowania przez kuratora oświaty arkuszy organizacji publicznych szkół i placówek, podwyższenie wysokości opłaty wnoszonej z wnioskiem o dopuszczenie podręcznika do użytku szkolnego, zwiększenie kwoty dotacji podręcznikowej. Rezygnowała też z przeprowadzania egzaminu maturalnego z języka łacińskiego jako alternatywy dla egzaminu z języka obcego nowożytnego.

Polska szkoła potrzebuje spokoju, wiedzy i stabilności, a nie nieprzemyślanych, chaotycznych zmian, które zaraz po wprowadzeniu trzeba będzie poprawiać – zaznaczył prezydent.

Ustawa zwiększająca podwyżki akcyzy na alkohol

Druga ustawa przewidywała podwyżkę akcyzy na alkohol. – Nie mogę zgodzić się na podwyżkę akcyzy, wprowadzonej bez czasu na przygotowanie przez przedsiębiorców i konsumentów. To chaos i dowód złego zarządzania finansami państwa. Zamiast walczyć z mafiami VAT-owskimi, to rząd wybiera najłatwiejszą drogę. Sięga po pieniądze Polaków — wyjaśnił Nawrocki.

Nowelizacja ustawy o podatku akcyzowym zakłada zwiększenie skali podwyżek akcyzy na alkohol w przyszłym roku. Obecnie w ustawie zapisane są podwyżki tego podatku o 5 proc. w roku 2026 oraz o 5 proc. w roku 2027. Uchwalona nowela podnosi stawki akcyzy w roku 2026 o 15 proc., a w roku 2027 – o 10 proc. Resort finansów informował wcześniej, że zgodnie z wyliczeniami podwyżka ta powinna zagwarantować wpływy w przyszłorocznym budżecie w wysokości ok. 1,96 mld zł. Nowe przepisy miały wejść w życie od 1 stycznia 2026 r.

Ustawa ws. podwyższenia opłaty cukrowej

Trzecia z zawetowanych ustaw zakładała podwyższenie tzw. podatku cukrowego, który od kilku lat obejmuje napoje słodzone i ma na celu walkę z otyłością oraz promocję zdrowego stylu życia. Według prezydenta ustawa ta ma na celu zasypanie ogromnej dziury budżetowej. – Po 11 miesiącach mamy ponad 240 mld zł deficytu. Zamiast uszczelniać system podatkowy, to rządzący sięgają do portfela obywateli — stwierdził prezydent.

Stawki opłaty cukrowej miały zostać podniesione m.in. z 0,50 zł do 0,70 zł za litr napoju z cukrem do 5 g w litrze lub słodzikiem i z 0,10 zł do 1,00 zł za dodatek kofeiny lub tauryny. Ustawa ta poza podniesieniem opłaty cukrowej zawierała także zapisy o podniesieniu podatku z tytułu wygranych w konkursach, grach i zakładach wzajemnych lub nagród związanych ze sprzedażą premiową z 10 proc. do 15 proc.

Apel do rządu

Podczas ogłaszania swojej decyzji prezydent Nawrocki podkreślił, że weta mają na celu zwrócenie uwagi rządu na konieczność poprawy jakości stanowionego prawa. Presja weta działa. Rządzie, pracujcie lepiej i mądrzej. To najprostsza droga, aby weta nie było – powiedział prezydent. Zrobicie dobre prawo, będzie podpis. Będzie złe, będzie weto. To uczciwa i oczywista zasada. Na moje biurko trafiły kolejne złe ustawy — dodał.