Rok 2025 zapisze się w historii Muzeum Historii Ziemi Kamieńskiej jako czas odkryć, wielkich emocji oraz działań, które odbiły się echem nie tylko w regionie, ale i w całej Polsce. O tym, jak wyjątkowe były ostatnie miesiące, opowiada dyrektor placówki – Grzegorz Kurka.

Rok 2025 dobiega końca. Jakim był on czasem dla Muzeum Historii Ziemi Kamieńskiej?

Grzegorz Kurka: Rok 2025 był bez wątpienia jednym z najbardziej intensywnych, wielowątkowych i ważnych lat w historii Muzeum Historii Ziemi Kamieńskiej. Był to czas niezwykłych emocji, dużych wyzwań, odkryć o randze ogólnopolskiej, ale też bardzo konsekwentnej, codziennej pracy muzealnej – naukowej, edukacyjnej i konserwatorskiej.

Pokazaliśmy w tym roku, że muzeum regionalne może być instytucją nowoczesną, aktywną i słyszalną daleko poza granicami miasta. Nasze działania były zauważane przez media ogólnopolskie, a nawet zagraniczne, przykładem jest bulla papieska Klemensa VI, o której powstaje dokument na Discovery Channel.

Najczęściej wymienianym wydarzeniem roku był powrót wczesnośredniowiecznej łodzi słowiańskiej.

Grzegorz Kurka: To rzeczywiście wydarzenie absolutnie wyjątkowe. Po kilku latach niezwykle skomplikowanych prac konserwatorskich oraz po ponad czterdziestu latach od odkrycia, wczesnośredniowieczna łódź słowiańska wróciła do Kamienia Pomorskiego. To jeden z najcenniejszych zabytków archeologicznych regionu, świadectwo wczesnej historii Pomorza i dawnych technologii szkutniczych.

Konserwacja tego obiektu była ogromnym wyzwaniem – zarówno pod względem technologicznym, jak i logistycznym. Równie trudnym etapem było późniejsze złożenie konstrukcji wraku, z zachowaniem jej pierwotnej formy i stabilności. Dziś łódź jest eksponowana na parterze muzeum, w sali poświęconej odkryciom archeologicznym z terenu Kamienia Pomorskiego, wśród innych niezwykle cennych zabytków.

To wydarzenie spotkało się z bardzo dużym zainteresowaniem mediów ogólnopolskich, w tym Polskiej Agencji Prasowej, co potwierdziło, że mamy do czynienia z obiektem o znaczeniu krajowym.

Rok 2025 to także liczne odkrycia archeologiczne i numizmatyczne.

Grzegorza Kurka: Zdecydowanie tak. W ostatnich latach – i rok 2025 doskonale to potwierdził – Kamień Pomorski i okolice są terenem niezwykle interesującym badawczo. W naszych zbiorach znajdują się m.in. obecnie cztery ołowiane bulle papieskie, co czyni Muzeum Historii Ziemi Kamieńskiej jedną z największych kolekcji tego typu w Polsce. To zabytki wyjątkowe, świadczące o randze Kamienia Pomorskiego w średniowiecznej Europie.

W tym roku muzeum przeprowadziło również szczegółowe analizy monet, w tym bardzo cennego srebrnego denara Ottona III. Informacja o tym odkryciu spotkała się z dużym zainteresowaniem mediów ogólnokrajowych. Te odkrycia są możliwe dzięki bardzo dobrej współpracy ze Stowarzyszeniem im. św. Korduli w Kamieniu Pomorskim, które prowadzi legalne poszukiwania i od lat działa w sposób odpowiedzialny, we współpracy z muzeum i służbami konserwatorskimi.

Wielokrotnie podkreśla Pan rolę odkrywców-amatorów i współpracy z poszukiwaczami zabytków. Jak to wyglądało w tym roku?

Grzegorz Kurka: To bardzo ważny element naszej działalności. Legalnie działający poszukiwacze, współpracujący z muzeum, są często autorami odkryć o ogromnym znaczeniu naukowym. Rok 2025 przyniósł kolejne znaleziska, które wzbogaciły nasze zbiory i pozwoliły lepiej zrozumieć historię regionu.Ta współpraca opiera się na zaufaniu, odpowiedzialności i świadomości wartości dziedzictwa kulturowego. Jestem przekonany, że to model, który powinien być promowany w całej Polsce.

Bardzo ważnym elementem działalności muzeum były w tym roku szkolenia eksperckie i wojskowe.

Grzegorz Kurka: To jeden z najistotniejszych aspektów roku 2025. Muzeum Historii Ziemi Kamieńskiej zostało włączone w program „Zabytek 2025”, realizowany przez Międzynarodowy Ośrodek Szkoleń i Badań nad Dziedzictwem Kultury w Zagrożeniu we Wrocławiu. Tegoroczna edycja odbywała się w województwie zachodniopomorskim, a nasza placówka znalazła się w gronie kluczowych instytucji – obok Muzeum Narodowego w Szczecinie i Zamku Książąt Pomorskich w Szczecinie.

W Kamieniu Pomorskim odbyły się eksperckie szkolenia i warsztaty z udziałem wojska, poświęcone ochronie dóbr kultury w sytuacjach konfliktów zbrojnych i kryzysowych. Były to zajęcia o charakterze praktycznym, integrujące środowiska muzealne, konserwatorskie i wojskowe. To niezwykle ważne doświadczenie, szczególnie w kontekście współczesnych zagrożeń dla dziedzictwa kulturowego. Fakt, że Kamień Pomorski stał się miejscem takich szkoleń, jest dla nas ogromnym wyróżnieniem i potwierdzeniem kompetencji muzeum.

Ten rok przyniósł także odkrycie, które wywołało ogromne emocje.

Grzegorz Kurka: Mam na myśli tzw. sztylet z Łukęcina, odnaleziony nad Morzem Bałtyckim. To obiekt absolutnie unikatowy – nie znaleziono analogii do tego typu sztyletu ani w Polsce, ani właściwie na świecie. Jego forma, technologia wykonania i kontekst znaleziska wywołały bardzo szeroką dyskusję w środowisku naukowym dotyczącą pochodzenia i datowania.

Obecnie sztylet znajduje się w dyspozycji Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Szczecinie i oczekuje na dalsze ekspertyzy. Równolegle muzeum – także pod moim kierunkiem – prowadziło analizy zabytków pochodzących z nielegalnych poszukiwań z użyciem wykrywaczy metali. Są to obiekty niezwykle cenne, których znaczenie będzie stopniowo ujawniane w przyszłości.

Muzeum było również aktywne w sferze wystawienniczej i edukacyjnej

Cieszy nas, że Muzeum Historii Ziemi Kamieńskiej jest postrzegane jako miejsce atrakcyjne, nowoczesne, a jednocześnie wierne swojej misji ochrony i popularyzacji dziedzictwa regionu.

Stałym punktem oferty muzeum pozostaje wystawa poświęcona Ewaldowi von Kleistowi.

Grzegorz Kurka: Tak, wystawa poświęcona Ewaldowi von Kleistowi – odkrywcy prototypu kondensatora elektrycznego – niezmiennie cieszy się bardzo dużym zainteresowaniem. To ekspozycja, która łączy historię, naukę i nowoczesne formy przekazu. Jest doskonałym przykładem tego, że lokalna historia może mieć wymiar światowy.

Na zakończenie – jak widzi Pan przyszłość muzeum?

Grzegorz Kurka: Muzeum Historii Ziemi Kamieńskiej działa nieprzerwanie od 16 lat i na stałe wpisało się w krajobraz kulturowy Pomorza Zachodniego. Rok 2025 był tego najlepszym dowodem.

Chciałbym podkreślić, że muzeum to nie tylko budynek i eksponaty. Muzeum to przede wszystkim ludzie – darczyńcy, odkrywcy, turyści, nauczyciele, uczniowie, pracownicy, osoby dobrej woli, które wspierają naszą instytucję i angażują się w jej działalność.

Rok 2026 zapowiada się niezwykle ciekawie – będzie pełen wydarzeń i zapewne kolejnych odkryć. Oczywiście kontynuować będziemy nasze stałe wydarzenia, takie jak wystawy, Noc Muzeów, Zachodniopomorskie Dni Dziedzictwa, wykłady i działania edukacyjne. Jestem przekonany, że przed Muzeum Historii Ziemi Kamieńskiej kolejne bardzo dobre lata.