Umożliwienie nieodpłatnej pomocy prawnej każdemu, kto złoży oświadczenie, że nie jest w stanie ponieść kosztów odpłatnej pomocy oraz wprowadzenie nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego – to główne zmiany w systemie takiej pomocy, które we wtorek weszły w życie. Z tej okazji Prezydent Andrzej Duda przesłał list do mediów z prośbą o rozpropagowanie informacji dotyczącej podpisanej nowelizacji.

– Zwracam się do Państwa w sprawie o wielkim społecznym znaczeniu. Chciałbym prosić Państwa, aby zechcieli Państwo włączyć się w nagłośnienie i promowanie możliwości, jakie niesie znowelizowana Ustawa o nieodpłatnej pomocy prawnej i edukacji prawnej. Media stanowią wielką siłę wyrażającą opinię publiczną, która monitoruje i recenzuje poczynania władz. (…) To sprawa ogromnie ważna dla Polaków, ważna dla naszej Ojczyzny – napisał w piśmie do naszej redakcji Prezydent Andrzej Duda.

Nowelizacja tych przepisów była inicjatywą Prezydenta. Zgodnie podstawową zmianą wprowadzoną od nowego roku na mocy nowelizacji zrezygnowano ze spisu kategorii osób, którym taka bezpłatna pomoc prawna na etapie przedsądowym przysługiwała. Dotychczas do takiej pomocy były uprawnione m.in. osoby, którym przyznano świadczenie z pomocy społecznej, posiadające Kartę Dużej Rodziny, które nie ukończyły 26 lat albo ukończyły 65 lat, kobiety w ciąży oraz ofiary klęsk żywiołowych.

Natomiast zgodnie z obecnym brzmieniem ustawy „osoba uprawniona, przed uzyskaniem nieodpłatnej pomocy prawnej lub nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego, składa pisemne oświadczenie, że nie jest w stanie ponieść kosztów odpłatnej pomocy prawnej”. Oświadczenie składa się osobie udzielającej nieodpłatnej pomocy prawnej lub świadczącej nieodpłatne poradnictwo obywatelskie.

„Jest to zasadnicza zmiana w porównaniu z obowiązującym stanem prawnym. System nieodpłatnej pomocy zostanie otwarty na osoby, które nie zaliczały się dotychczas do żadnej z grup beneficjentów ustawy, jednak znajdują się w takiej sytuacji materialnej, która uniemożliwia im skorzystanie z odpłatnych usług prawniczych” – informowała latem Kancelaria Prezydenta, gdy prezydent Duda podpisał ustawę. Jak podkreślono, po wejściu ustawy w życie, pomoc prawna „zostanie rozszerzona o sporządzanie projektów pism w określonych sprawach, a nie, jak do tej pory, jedynie pomoc w ich sporządzaniu”.

„Kolejna istotna zmiana zakłada, że w ramach systemu punktów nieodpłatnej pomocy świadczone będzie również poradnictwo obywatelskie. (…) Poradnictwo obywatelskie powinno ułatwić osobom, które uzyskały poradę, a mogą mieć trudności ze zrozumieniem skomplikowanego języka prawniczego, w pełni wykorzystać uzyskaną wiedzę. Jako szczególnie preferowane dziedziny poradnictwa obywatelskiego ustawa wskazuje porady dla osób zadłużonych, porady z zakresu spraw mieszkaniowych i z zakresu zabezpieczenia społecznego” – wskazywano. Jak stanowi nowelizacja „nieodpłatne poradnictwo obywatelskie obejmuje również nieodpłatną mediację”.

Zgodnie z założeniami połowa punktów powierzonych organizacjom pozarządowym powinna zostać przeznaczona na świadczenie nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego. „Oznacza to, że około 25 proc. wszystkich punktów funkcjonujących w ramach istniejącego systemu nieodpłatnej pomocy, będzie świadczyło właśnie poradnictwo obywatelskie” – przekazywała Kancelaria Prezydenta.