Historia zasiedlania i kulturowego oswajania wysp Wolin, Karsibór i polskiej części wyspy Uznam po 1945 r. już od dłuższego czasu jest przedmiotem zainteresowania Centrum Inicjatyw Regionalnych i Międzynarodowych. Teraz Centrum proponuje zupełnie nową, bardzo atrakcyjną formę przekazu – audioprzewodnik, czy też słuchowisko, który przybliża ten niezwykły okres historii.
Wspomnienia mieszkańców, którzy pamiętają okres zasiedlania wysp są sukcesywnie zbierane od 2016. Efektami pracy była już edukacyjna gra planszowa, interaktywny szlak historyczny oraz cykl wystaw prezentowanych latem 2018 r. Nowa formuła, zaproponowana przez Centrum pozwala odbiorcom usłyszeć historie z pierwszej ręki – słuchowisko zostało przygotowane w oparciu o wypowiedzi najstarszych mieszkańców regionu. Dzięki temu możemy doskonale poczuć emocje, które towarzyszą tym wspomnieniom. Mają one bardzo różny charakter – czasem zatrważający, przejmujący i wzruszający, czasem zaś nostalgiczny, ciepły lub wręcz zabawny.
Oprócz wypowiedzi osadników usłyszymy tu również znakomitą ścieżkę dźwiękową, głos lektorki, a nawet aktora, który czyta fragmenty awanturniczej literatury z tamtego okresu. Pierwsze słuchowisko, zatytułowane „Zasiedlanie Atlantydy” jest swoista pigułką, która porusza najważniejsze wątki, jakie zarysowały się we wspomnieniach osadników. Dość poważna i poruszająca muzyka poprowadzi nas przez historię trudów przybycia do tego odległego zakątka nowej Polski, usłyszymy o obawach jakie towarzyszyły osadnikom w pierwszych tygodniach, a także o ich największych bolączkach: głodzie, wyobcowaniu, niepewności i problemie szabru. Druga z dźwiękowych opowieści – „Jak zdobywano nasz dziki Zachód” ma charakter bardziej awanturniczy. Już sama muzyka przeniesie nas w klimat znany z westernów. Usłyszymy tu o ówczesnych rybakach, którym bliżej było do traperów i poszukiwaczy przygód, a także trudnych o relacjach z radziecka armią.
Na tym nie kończą się jednak propozycje Centrum Inicjatyw. Prezentowane opowieści można oczywiście odsłuchać w domowym zaciszu, autorzy zachęcają jednak, by wyruszyć w teren i proponują trasy spacerów pieszych oraz rowerowych. Każdemu audioprzewodnikowi towarzyszą dwie propozycje tras. Czy można sobie wyobrazić lepsze miejsce do słuchania historii o rybakach-traperach niż Ognica i Karsibór? Przemierzając nasze wyspy z słuchawkami w uszach możemy na chwilę ujrzeć je oczami pierwszych osadników, poczuć ducha tamtych czasów, a może nawet zrozumieć dlaczego tak, a nie inaczej wygląda nasza rzeczywistości.
Centrum nieustannie zachęca do poznawania historii zasiedlania naszych wysp. Autorzy projektu uważają, że właśnie tu należy doszukiwać się korzeni naszej regionalnej specyfiki, że ten okres historii był fundamentem, na którym tworzyły się zręby kultury regionu. Fakt, że jest on pomijany w edukacji historycznej oraz naszym życiu publicznym utrudnia budowę regionalnego patriotyzmu. Współczesny, młody mieszkaniec Świnoujścia czy Zielonej Góry może nie mieć większego pojęcia, jak to się stało, że jego miasto znalazło się w granicach naszego kraju, dlaczego wygląda tak jak wygląda, kto i w jaki sposób tego dokonał.
Krzysztof Rutkowski we wstępie do książki „Pogranicze. O odradzaniu się kultury” przypomniał pierwotne znaczenie słowa „radykalny”. Z greki „radix” oznacza korzeń. Z tego wzięło się słowo „radykalny”, czyli „zakorzeniony”. „Działanie radykalne oznacza zatem zakorzenienie, szukanie miejsca, wnikanie w miejsce” – pisał prof. Rutkowski. W tym sensie działania Centrum są przejawem regionalnego radykalizmu. Do takiego radykalizmu zachęcamy również Państwa. Spacer w towarzystwie audiprzewodników może być pierwszym krokiem w tę stronę.
Jak skorzystać z audioprzewodników:
- Wejdź na stronę archipelag.edu.pl i wybierz zakładkę „Audioprzewodnik”;
- Kliknij na przycisk „Słuchaj” i pobierz plik na odtwarzacz lub smartforn; możesz skorzystać też z odsłuchu online;
- Wybierz trasę spaceru i ruszaj w drogę!
Przedsięwzięcie zostało zrealizowane przez Fundację Centrum Inicjatyw Regionalnych i Międzynarodowych i dofinansowane ze środków Muzeum Historii Polski w Warszawie w ramach Programu Patriotyzm Jutra.
Dźwiękowa podróż w czasie i przestrzeni – nowa odsłona platformy Archipelag Pamięci
Piotr Oleksy, Mateusz Sikora
